Να σπάσουμε τον τοίχο
Να μιλήσουμε ξεκάθαρα. Ένας τόπος δίχως σοβαρή Παιδεία, δεν έχει μέλλον. Στην Ελλάδα, ακόμα και τα χρόνια της «ευημερίας» δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ σοβαρά τα Πανεπιστήμια. Οι πολιτικές ηγεσίες εγκλωβίστηκαν σε συμπλέγματα του παρελθόντος και από εξαγωγή γνώσης, καταντήσαμε να κάνουμε μαζική παραγωγή παπύρων χωρίς αντίκρισμα. Μετά από πέντε χρόνια κρίσης σε όλα τα επίπεδα, ελάχιστα έχουν αλλάξει. Μείναμε στις διαπιστώσεις και θεωρούμε γεγονός άξιο αναφοράς στα Μέσα, όταν κάποιο Ίδρυμα καταφέρει να μπει στα 500 καλύτερα του κόσμου. Λες και χώρες που έχουν ιδρύματα στην πρώτη 100άδα, όπως η Τουρκία, το Ισραήλ ή το Βέλγιο απέχουν σε βιωτικό επίπεδο έτη φωτός από τη χώρα μας.
Τα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα χρειάζονται ριζικές τομές για να συνεχίζουν να υπάρχουν. Ένα δημιουργικό σόκ που θα τα βάλει σε σύγχρονη τροχιά. Θα παρακάμψει τις αγκυλώσεις και θα δώσει ανάσα στη λειτουργία τους. Προσωπικά, θέλω εστιάσω σε τρία σημεία.
Πρώτον, την ενίσχυση της Ασφάλειας. Τελειώσαμε με το άσυλο, οφείλουμε να βρούμε ποιος θα αναλάβει τη φύλαξη και την ασφάλεια μέσα στα Ιδρύματα. Η δημιουργία Πανεπιστημιακής Αστυνομίας είναι μονόδρομος. Ιδιωτικές εταιρίες φύλαξης σε κάθε ίδρυμα υπό την εποπτεία ενός συνδέσμου της Αστυνομίας σε κάθε Ίδρυμα. Καμία ελευθερία δεν καταπατάται όταν τηρούνται οι νόμοι. Καμία έρευνα δεν παρεμποδίζεται. Κανένα εργαστήριο δε θα κινδυνεύει από βανδάλους, Κανένας εκπρόσωπος επιχείρησης δε θα κινδυνεύσει ξανά, όταν προσπαθεί να συμμετάσχει σε «career days».
Δεύτερον, πραγματική σύνδεση με την αγορά εργασίας. Κίνητρα σε επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν μεταπτυχιακά προγράμματα με τη δέσμευση απορρόφησης ποσοστού των αριστούχων. Αυτό σημαίνει ταυτόχρονα μειωμένα δίδακτρα για τους φοιτητές και παράλληλα αξιοποίηση των καλύτερων. Παράλληλα, μέσα από μία τέτοιου είδους συνεργασία, θα βελτιωθούν οι υποδομές και συνεπώς το επίπεδο της παρεχόμενης γνώσης μέσα από εισροή ιδιωτικής χρηματοδότησης. Ενισχύουμε την αριστεία και προσδένουμε τα εκπαιδευτικά προγράμματα στις ανάγκες της αγοράς.
Τρίτον, εξωστρέφεια. Διεθνοποίηση. Διασυνοριακή εκπαίδευση. Σε μια χώρα που η ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων απαιτεί συναίνεση και συνταγματική αναθεώρηση, οφείλουμε να αναζητήσουμε και άλλες λύσεις μέχρι να συμβεί αυτό. Να τις κάνουμε κανόνα και όχι εξαίρεση. Πιο συγκεκριμένα: Προγράμματα σπουδών στην αγγλική γλώσσα εντός ελληνικών Πανεπιστημίων. Απονομή διπλών πτυχίων σε συνεργασία με ιδρύματα του εξωτερικού και δημιουργία παραρτημάτων ελληνικών ΑΕΙ έξω από τα σύνορα της χώρας, ιδιαίτερα σε χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Είτε αυτόνομα με διεθνοποίηση του ακαδημαϊκού περιεχομένου των ελληνικών Ιδρυμάτων, είτε σε συνεργασία με κορυφαία ιδρύματα του εξωτερικού. Η τάση αυτή άλλωστε, ενισχύεται διεθνώς. Είναι χαρακτηριστικό πως σύμφωνα με τη Βρετανική υπηρεσία στατιστικής για την ανώτατη εκπαίδευση (HESA) το 2012, ο αριθμός των φοιτητών που σπούδασαν σε παραρτήματα στο εξωτερικό για την απόκτηση ενός πτυχίου από Βρετανικό πανεπιστήμιο ξεπέρασε τον αριθμό των διεθνών φοιτητών που σπουδάζουν εντός των Βρετανικών συνόρων.
Τέταρτον, κίνητρα για τη διεκδίκηση περισσότερων ευρωπαϊκών προγραμμάτων απευθείας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι παλαβό να υπάρχει στην εποχή μας, πλαφόν στό ύψος των χρημάτων που μπορεί να διεκδικήσει ένας Καθηγητής για ερευνητικά προγράμματα. Τα οφέλη της απελευθέρωσης είναι προφανή: α) Καταπολέμηση του φαινομένου «brain drain», καθώς όταν κερδίζονται τέτοιου τύπου προγράμματα βρίσκεται χρηματοδότηση για υποψήφιους διδάκτορες ή νέους ερευνητές και αυτοί παραμένουν στην Ελλάδα β) ενισχύεται ουσιαστικά η έρευνα και η καινοτομία στη χώρα.
Αν αδυνατεί το πολιτικό σύστημα, να βρει συναινετικές λύσεις και να απεγκλωβίσει τα ελληνικά Πανεπιστήμια από σοβιετικού τύπου νοοτροπίες, τότε χρειάζεται αποφασιστικότητα. Χρειάζεται τόλμη από την πολιτική ηγεσία και πραγματικές μεταρρυθμίσεις. Μέχρι να βρεθεί η αυξημένη πλειοψηφία που θα συμφωνήσει στην αναθεώρηση του Άρθρου 16 και σε ορισμένες αυτονόητες θεσμικές αλλαγές, ας σπάσουμε τον τοίχο για να βγούμε στην απέναντι πλευρά. Ας κάνουμε ένα ηλεκτροσόκ στα εκπαιδευτικά συστήματα για να τα βγάλουμε από το κώμα. Αρκετά συμβιβαστήκαμε με τα αδιέξοδα. Χρέος μας σήμερα, είναι να ανοίγουμε δρόμους στη νέα γενιά.
